گرچه بسیاری از اندیشمندان در غرب و شرق عالم، حتی آنها که از دین اسلام خارج اند برای بعثت نبی مکرم اسلام (ص) سخن رانده یا دست به قلم برده اند و دلایل و اهداف والا و مهمی را بر شمرده اند اما مطلع شدن بر  علل و اهداف واقعه‌ی عظیم بعثت از لسان مبارک صاحب بعثت یعنی پیامبر اکرم(ص) چیز دیگری بوده و قابل مقایسه با دیگر توضیح‌ها و تشریحات مبعث نیست.

اکنون به بیان اهداف و انگیزه‌های بعثت با تکیه بر اخبار ماثوره از پیامبر اکرم(ص) میپردازیم:

انگیزه و هدف: جهاد-حماسه

عن النبی ص: انا رسول الملحمه...بعثت بالجهاد...

( من پیامبر حماسه هستم و با (شعار) جهاد برانگیخته شده ام ).(۱)

انگیزه و هدف: اکمال اخلاق خوش در زندگی فردی و اجتماعی

از انگیزه‌های مهم بعثت انبیا تزکیه نفوس و جان مردم از بیماری‌های روحی است که سر منشأ همه بد اخلاقی‌ها است تا بدین سبب مکارم اخلاق در بین جامعه نمایان شود. در قرآن می‌خوانیم:
(خداوند بر مؤمنان منت نهاد (نعمت بزرگی بخشید) هنگامی که در میان آنها، پیامبری از خودشان برانگیخت که آیات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاک کند و کتاب و حکمت بیاموزد هر چند پیش از آن، در گمراهی آشکاری بودند)
بنابراین، خود انبیا بویژه پیامبر اسلام(ص) دارای بلندترین مکارم و فضائل اخلاقی بودند و هم یکی از علل بعثت آنان، تزکیه مردم از رذائل اخلاقی و روحی بوده است.

:عن النبی (ص): إنَّما بُعِثتُ لِاُتَمِّمَ صالِحَ الأَخلاقِ.

پیامبر خدا ص: تنها برای تکمیل اخلاق شایسته برانگیخته شدم(۲).

انگیزه و هدف: برای رحمت و دوری از لعنت

عن النبی (ص): إنّی لَم اُبعَثْ لَعّانا، و إنّما بُعِثتُ رَحمَةً.

پیامبر خدا ص: من لعنتگر مبعوث نشدم، بلکه برای رحمت مبعوث شده ام. (۳)

انگیزه و هدف: آوردن دینی آسان و سهل برای ارشاد

:بُعِثتُ بِالحَنِیفِیَّةِ السَّمحَةِ، وَمَن خالَفَ سُنَّتِی فَلَیسَ مِنّی عن النبی (ص):

پیامبر خدا ص: من برای آوردن دین آسانِ روان، برگزیده شده ام و هرکه با سنّت و روش من مخالفت کند، از من نیست. (۴)

انگیزه و هدف: حلم –علم –شکیبایی

عن النبی (ص): بُعِثْتُ للحِلْم مَرْکَزا، و للعِلْمِ مَعْدِنا، و للصَّبرِ مَسْکَنا.

پیامبر خدا ص: من کانون بردباری و کان دانش و خانه شکیبایی، بر انگیخته شدم.(۵)

انگیزه و هدف: تعلیم و آموزش

عن النبی ص: انّما بعثت معلّما.

پیامبر اکرم ص: من بعنوان معلم مبعوث شده ام. (۶)

پس باید گفت اگر آن نبی اکرم (ص) این همه اهداف والا و گران مایه را برای بعثت و نبوت خویش ترسیم میفرمایند حتما و حتما بر آحاد ملل مسلمان که رهین بعثت آن حضرت اند واجب است شرعا و اخلاقا که حداقل بر یکی از این اهداف متمسک شده و راه آن پیامبر عشق و صلح و رحمت و دوستی را بپیمایند.

در پایان با استدلال بر زیارت روز مبعث این نکته را نیز یادآور میگردیم که بزرگ معجزه‌ی پیامبر اکرم (ص) حضرت امیر المومنین علی بن ابی طالب (ع) است و بس!همان قرآن ناطق!

فرازی از زیارت مبعث،زیارتی که شیخ مفید و سیّد و شهید نقل کرده اند، به این صورت که چون در شب مبعث یا روز آن، خواستی  امیر مؤمنان علیه السّلام را زیارت کنی، بر در بارگاه شریفش مقابل قبر آن حضرت بایست و این زیارت را بخوان.

(..... الذی جعلته سیفا لنبوّته و معجزا لرسالته..... )

کسی که (علی) او را شمشیر نبوت و معجزه‌ی رسالت خویش قرار دادی!

منابع:

۱-الطبقات الکبری: ج ۱ ص ۱۰۵ عن مجاهد، کنز العمّال: ج ۱۱ ص ۴۶۲ ح ۳۲۱۶۷.

۲-مسند ابن حنبل: ج ۳ ص ۳۲۳ ح ۸۹۶۱، المستدرک علی الصحیحین: ج ۲ ص ۶۷۰ ح ۴۲۲۱، السنن الکبری: ج ۱۰ ص ۳۲۳ ح ۲۰۷۸۲ کلّها عن أبی هریرة، کنزالعمّال: ج ۱۱ ص ۴۲۵ ح ۳۱۹۹۶.

۳-کنز العمّال: ۸۱۷۶

۴-تاریخ بغداد: ۷ / ۲۰۹

۵-بحار الأنوار: ۷۱/۴۲۳/۶۱ 

۶-شرح أصول الکافی‏، ملاصدرا،ج۲ ص۹۵